„W Polsce króla Maciusia” - wystawa w Muzeum POLIN na 100-lecie odzyskania niepodległości

„Takiej wystawy jeszcze u nas nie było. To coś wyjątkowego - wystawa na bardzo poważne tematy opowiedziana językiem plastycznym i językiem pisanym, zrozumiałym przez ośmio, dziewięciolatków" - mówił podczas czwartkowej konferencji dyrektor Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN prof. Dariusz Stola. "Przewodnikiem dla nas jest Korczak, człowiek mądry i patrzący dalej niż inni, który po gigantycznej katastrofie, jaką była I wojna światowa i wobec odzyskania przez Polskę niepodległości, uzmysłowił sobie wielkie wyzwanie - potrzebę wychowania społeczeństwa do życia w demokracji” - dodał Stola.

"Korczak uznając, że jest to wielkie zadanie edukacyjne zwrócił się przede wszystkim do dzieci, traktując ich jak obywateli" - podkreślił prof. Stola. „Dlatego mówimy, że ta wystawa jest dla małych i dużych dorosłych. Idąc w ślady Korczaka +wprowadzamy+ zwiedzających do książki +Król Maciuś Pierwszy+. Wystawa jest rodzajem rozmowy o fundamentalnych sprawach w Polsce lat XX, które pozostają fundamentalnymi, i teraz i zawsze takimi będą. Ponieważ każde nowe pokolenie jest w takiej sytuacji jak emigranci, jak cudzoziemcy - wchodzi w świat, którego nie zna, nie rozumie i nie wie jak się nim odnaleźć, pojąć jego reguły” - zauważył Stola.

Jak dodał, muzeum przeprowadziło konsultacje przed otwarciem wystawy, pytając czy jest ona zrozumiała dla młodych odbiorców. "Z jednej strony naszymi konsultantami byli dziewięciolatkowie, a z drugiej pani prof. Ewa Łętowska, doświadczona konstytucjonalistka, wybitny prawnik. Dzieciom nie narzucamy odpowiedzi, raczej mówimy: +zobaczcie, tu jest coś ważnego+” - opowiadał dyrektor POLIN.

Tamara Sztyma, która wraz z Anną Czerwińską, jest kuratorką wystawy, zwróciła uwagę na to, że „Korczak pisał +Króla Maciusia Pierwszego+ pragnąc wyjaśnić dzieciom, jakie są mechanizmy sprawowania władzy oraz jak wielki trud i odpowiedzialność wiążą się z rządzeniem państwem". "Podobnie jak on w momencie odzyskania niepodległości, my, w setną rocznicę tego wydarzenia, pragniemy zaprosić +dużych i małych dorosłych+ do refleksji nad tym, czym jest wolność, odpowiedzialność, demokratyczne państwo” – powiedziała.

O plastyczną wizję wystawy zadbała Iwona Chmielewska - ilustratorka, autorka wielu książek artystycznych, w których obraz i słowo uzupełniają się i tworzą wspólny symboliczny przekaz. W POLIN stworzyła fantastyczny, odrealniony świat powieści „Król Maciuś Pierwszy”.

„Przyzwyczajeni jesteśmy, że ilustracje dekorują książkę, trochę ją udziecinniają - są niegroźnym elementem ozdobnym" - powiedziała PAP Iwona Chmielewska. "Natomiast te ilustracje, obrazy na wystawie, są jednym wielkim pytaniem o przestrzeń, która istnieje pomiędzy +Niech żyje Maciuś!+ a +Precz z Maciusiem!+. Są kwestiami do przemyślenia: dlaczego tak trudno być wolnym, tak trudno być odpowiedzialnym człowiekiem. A trudno być wolnym, ponieważ korona, choć jest atrybutem oczywistym, może też zaślepiać, może być uciążliwym przedmiotem, który jest za duży, za ciężki, który może skaleczyć. I tak to zobaczymy na wystawie” - podkreśliła.

Wchodzący na wystawę mogą obejrzeć najpierw dostosowaną do potrzeb dzieci niewielką ekspozycję historyczną, która z pomocą ikonografii, obiektów i filmu animowanego opowiada o tym, co wydarzyło się 100 lat temu. Ze świata historii zwiedzający wkraczają w świat fantazji; dosłownie „przechodzą” przez książkę „Król Maciuś Pierwszy” i poznają jej małego bohatera i jego problemy. Następnie na gości muzeum czeka przestrzeń gier i zabaw.

„Tutaj dzieci i dorośli zostają zaproszeni do rozmowy i namysłu nad uniwersalnymi zagadnieniami dotyczącymi zarówno organizacji państwa, jak i mniejszej, lokalnej wspólnoty. Poprzez angażujące i pobudzające wyobraźnię zadania – maszynę do głosowania, kalejdoskop czy wagę z wydatkami – wspólnie zastanowią się nad tym, co to znaczy rządzić, podejmować decyzje i gospodarować budżetem. I wreszcie, jakie prawa mają ludzie, obywatele, dzieci” - wyjaśniła Anna Czerwińska, współkuratorka wystawy. "Na wystawie można się ruszać, bawić, dotykać wielu elementów, a nawet na nie wspinać. Ekspozycja zachęca do stawiania pytań, wspólnej rozmowy z rówieśnikiem lub opiekunem” – dodała Czerwińska.

W przestrzeni poświęconej dwudziestoleciu międzywojennemu uwagę najmłodszych przyciągną oryginalne obiekty – przedmioty użytkowe, rekwizyty codzienności, często związane z pełnieniem różnych funkcji lub świadczące o przynależności do różnych grup w społeczeństwie. Na zakończenie wystawy Iza Rutkowska, artystka i performerka łączącą sztukę z aktywizmem społecznym, oddała głos dzieciom. Zaprosiła je do rozmowy o tym, kto dba o państwo na co dzień i wspólnie z nimi stworzyła instalację.

W trakcie trwania wystawy w muzeum odbywają się liczne wydarzenia kulturalne i artystyczne dla dzieci i dorosłych oraz realizowany jest program edukacyjny skierowany do przedszkoli, szkół i nauczycieli.

Wystawie towarzyszy przeznaczony dla dorosłych odbiorców katalog-almanach zawierający teksty źródłowe, eseje na tematy poruszane na wystawie, jak np. wyzwania odbudowy II RP, myśl i praktyka Janusza Korczaka, współczesna edukacja obywatelska i karty pracy dla dzieci. Publikacją skierowaną specjalnie do najmłodszego odbiorcy jest przygotowana z Wydawnictwem Wolno książka obrazkowa „Jak ciężko być królem” z ilustracjami Iwony Chmielewskiej inspirowanymi książką Janusza Korczaka „Król Maciuś Pierwszy”.

Wystawa potrwa do 1 lipca 2019. (PAP)

Anna Bernat

abe/ agz/