W Płocku wystawa „Harcerki i harcerze w obronie Ojczyzny. Rok 1920”

Od piątku wystawę, która przedstawia wkład harcerek i harcerzy w zwycięstwo w wojnie polsko-bolszewickiej oraz sylwetki wybranych harcerskich bohaterów, można oglądać w Galerii Wisła w Płocku. Prezentacja ekspozycji planowana jest też w innych miastach Mazowsza, w tym w Warszawie – poinformował PAP komendant Chorągwi Mazowieckiej ZHP harcmistrz Cezary Supeł.

Jak zaznaczył, wystawa „Harcerki i harcerze w obronie Ojczyzny. Rok 1920”, na którą składają się m.in. materiały z archiwów państwowych i wojskowych, a także ze zbiorów rodzinnych, nawiązuje do najważniejszych wydarzeń wojny polsko-bolszewickiej, w tym Bitwy Warszawskiej oraz innych działań wojennych prowadzonych na Mazowszu, także do bohaterskiej obrony Płocka, w której uczestniczyła ludność miasta.

„Ekspozycja podkreśla również fenomen +orląt płockich+ w harcerskich mundurach” – zaznaczył Supeł. Jak przypomniał, kilka miesięcy po odparciu natarcia armii bolszewickiej na Płock, w kwietniu 1921 r., wśród odznaczonych przez marszałka Józefa Piłsudskiego obrońców znaleźli się właśnie płoccy harcerze: Jan Gołkowski, Stefan Górzyński, Klemens Jędrzejewski, czterokrotnie ranny Józef Kaczmarski, Wiktor Łebkowski, Stefan Łoś, Bohdan Maciejowski, Jan Wichrowski, Stanisław Wojciechowski, Jerzy Zapaśnik oraz najmłodszy kawaler Krzyża Walecznych 11-letni Tadzio Jeziorowski, a pośmiertnie odznaczenia nadano również - Antolkowi Gradowskiemu i Stefanowi Zawidzkiemu, którzy zginęli w trakcie walk o miasto.

Wystawa „Harcerki i harcerze w obronie Ojczyzny. Rok 1920” została przygotowana przez Chorągiew Mazowiecką ZHP we współpracy z Wydawnictwem Marron i jest współfinansowana przez Ministerstwo Obrony Narodowej. „Oprócz Płocka, ekspozycję planujemy zaprezentować w innych miastach Mazowsza, w tym w Warszawie, Radomiu, Mińsku Mazowieckim, Przasnyszu i Wyszkowie. Nie jest wykluczone, że opowieść zawarta w dokumentach i fotografii o udziale harcerek i harcerzy w wydarzeniach pamiętnego 1920 r. pojawi się też w innych regionach Polski” – dodał komendant Chorągwi Mazowieckiej ZHP.

Informując o wystawie na 100-lecie Cudu nad Wisłą, Chorągiew Mazowiecka ZHP podkreśliła, że do Armii Ochotniczej walczącej z bolszewikami zgłosiło się ponad 20 tys. harcerzy, a wiele oddziałów uzyskało prawo używania nazwy „harcerski”, jak np. 6. Ochotniczy Pułk Harcerski; w dowód uznania dla zaangażowania i postawy tysięcy harcerzy w walce o niepodległość krzyż harcerski stał się jedyną cywilną odznaką dozwoloną do noszenia na mundurze wojskowym.

Chorągiew Mazowiecka ZHP z siedzibą w Płocku, której historia sięga połowy lat dwudziestych XX wieku, skupia obecnie blisko 6 tys. zuchów, harcerzy i instruktorów z terenu woj. mazowieckiego z wyłączeniem Warszawy i okolicznych powiatów. Jej patronem jest Władysław Broniewski, urodzony w Płocku poeta, jeden z założycieli pierwszego płockiego zastępu skautowego, żołnierz Legionów Polskich, oficer Wojska Polskiego odznaczony krzyżem Virtuti Militari i Krzyżem Walecznych za walki w wojnie 1920 r., kapitan II Korpusu Polskiego gen. Andresa.

Płock jest drugim po Lwowie miastem, które za bohaterską postawę w 1920 r. otrzymało od marszałka Józefa Piłsudskiego odznaczenie wojskowe – Krzyż Walecznych. Armia bolszewicka, chcąc sforsować Wisłę i dostać się na tyły wojsk polskich pod Warszawą, zaatakowała miasto 18 sierpnia 1920 r. Głównymi siłami natarcia, liczącymi w sumie ok. 3,5 tys. żołnierzy, był 3. Korpus Kawalerii Gaj-Chana. Do obrony miasta, w którym stacjonowały trzy bataliony piechoty i szwadron Jazdy Tatarskiej, łącznie ok. 1,2 tys. żołnierzy Wojska Polskiego, stanęła ludność cywilna, kobiety i dzieci, w tym harcerze.

Walka o Płock, a zwłaszcza o przyczółek mostu przez Wisłę, trwała 21 godzin. Na ulicach wzniesiono barykady. Pozycje bolszewików ostrzeliwały z rzeki okręty Minister, Wawel i Stefan Batory, należące do Flotylli Wiślanej. W zajętej części miasta bolszewicy dopuszczali się mordów, gwałtów i rabunków. W walkach zginęło 250 obrońców, w tym 100 cywilów, a 400 zostało rannych. Ponad 300 mieszkańców miasta trafiło do niewoli. Większość, w tym 22 pacjentów Szpitala Garnizonowego, została później rozstrzelana przez bolszewików.

Dzięki bohaterskiej postawie mieszkańców Płocka atak armii bolszewickiej na miasto i przyczółek mostu na Wiśle odparto. Kilka miesięcy później, w kwietniu 1921 r., marszałek Józef Piłsudski uhonorował Płock i jego obrońców najwyższymi wojskowymi odznaczeniami. Krzyżami Virtuti Militari odznaczył 15 oficerów, w tym dowódców obrony, a 64 innych żołnierzy oraz cywilów - Krzyżami Walecznych. (PAP)

mb/aszw/