Instytut Pamięci Narodowej sfinansuje budowę pomnika Korfantego w Warszawie

"Instytut Pamięci Narodowej, jako instytucja ustawowo powołana do upamiętniania historycznych wydarzeń, miejsc oraz postaci w dziejach walk i męczeństwa Narodu Polskiego, informuje, że pokryje koszty budowy pomnika Wojciecha Korfantego w Warszawie. Instytut uzgodni z Urzędem m. st. Warszawy stosowne procedury i formalne zasady współpracy przy realizacji tego zadania publicznego" - podał w piątek IPN.

Wojciech Korfanty był przywódcą niepodległościowym Górnego Śląska, w II RP związanym z Chrześcijańską Demokracją. Po niekorzystnej dla Polaków interpretacji wyników plebiscytu, który w 1921 r. miał rozstrzygnąć o przynależności państwowej Górnego Śląska, stanął na czele III powstania śląskiego jako jego dyktator. W odrodzonej Polsce był m.in. posłem na Sejm i wicepremierem w rządzie Wincentego Witosa, a także przeciwnikiem politycznym Józefa Piłsudskiego.

W ocenie przedstawicieli IPN, 100-lecie odzyskania polskiej niepodległości to dobra okazja do uczczenia Korfantego. "Obchodzimy w tym roku jubileusz niezwykły – 100. rocznicę odrodzenia naszej Ojczyzny, jako państwa wolnego i samorządnego. Czcimy zarazem pamięć tych, których nazywamy Ojcami Niepodległości: polityków, żołnierzy, działaczy społecznych talentem, pracą, poświęceniem wytyczających drogę do wolnej Rzeczypospolitej. Nie może wśród nich zabraknąć postaci Wojciecha Korfantego, jednego z najwybitniejszych mężów stanu, polityka i myśliciela, który wyrastał ponad swoją epokę, a nade wszystko wielkiego patriotę" - czytamy w komunikacie IPN.

Przedstawiciel Instytutu był członkiem sądu konkursowego, który rozstrzygnął konkurs na projekt warszawskiego pomnika Korfantego. Wygrała koncepcja Karola Badyny z krakowskiej "Pracowni Rzeźby Forma". "Realizacja tego upamiętnienia będzie niewątpliwie jednym z najważniejszych i najbardziej oczekiwanych wydarzeń w ramach trwających obchodów 100. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości" - oceniają przedstawiciele IPN, uznając za niepokojące informacje, "jakoby Państwo Polskie nie było zainteresowane wsparciem tej inicjatywy, a budowa pomnika musiała być finansowana ze zbiórek organizowanych przez śląskie samorządy".

W marcu br. prezydenci: Warszawy - Hanna Gronkiewicz-Waltz, i Świętochłowic - Dawid Kostempski, podpisali porozumienie, zgodnie z którym wart - jak wówczas szacowano - ok. 1,3-1,5 mln zł pomnik miały współfinansować samorząd stolicy i samorządy śląskich miast, a także Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia. Od inicjatywy zdystansował się jednak m.in. samorząd Katowic - w maju radni stolicy Górnego Śląska w apelu do władz państwowych oraz samorządu Warszawy wyrazili oburzenie faktem, że warszawski pomnik Wojciecha Korfantego miałby być sfinansowany m.in. przez śląskie gminy. Ich zdaniem za pomnik powinny zapłacić instytucje państwowe.

8 lipca deklarację w sprawie pokrycia kosztów budowy pomnika złożył premier Mateusz Morawiecki, który podczas spotkania z mieszkańcami Katowic obiecał sfinansowanie budowy "wielkiego, wspaniałego pomnika jednego z największych Polaków" Wojciecha Korfantego w Warszawie. Szef rządu mówił wówczas, że o finansowaniu budowy zdecydował podczas jednego ze spotkań z parlamentarzystami.

Kilka tygodni później w liście do szefa rządu prezydent Świętochłowic Dawid Kostempski, koordynujący przygotowania do budowy ze strony śląskich samorządów, ocenił, iż setna rocznica odzyskania niepodległości i zbliżająca się setna rocznica powstań śląskich z lat 1919-21 to doskonałe okazje, aby przypomnieć i godnie upamiętnić w stolicy postać Korfantego. Monument - zgodnie z lokalizacją wskazaną przez radnych Warszawy - ma stanąć u zbiegu Alei Ujazdowskich i ulicy Agrykola, w sąsiedztwie pomników innych twórców polskiej niepodległości.

W maju tego roku Rada Miasta Katowice zwróciła się do strony rządowej oraz samorządu Warszawy "o uszanowanie pamięci Wojciecha Korfantego i godne potraktowanie budowy jego pomnika". "Oczekujemy od obu stron stanowiska i podania go do publicznej wiadomości. Tylko w ten sposób możemy uniknąć uwłaczającej godności Ślązaków sytuacji, jaką byłoby zbieranie datków w śląskich gminach na budowę pomnika w Warszawie" – napisali w apelu katowiccy radni.

W listopadzie 2014 r. Rady Miasta Stołecznego Warszawy podjęła uchwałę w sprawie wzniesienia w stolicy pomnika Wojciecha Korfantego. Wówczas zakładano, że inwestorem będzie instytucja państwowa – ówczesna Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. Później ustalono, że pomnik sfinansują samorządy: Warszawy i śląskich miast. Zakładano, że monument będzie gotowy w przyszłym roku, w setną rocznicę wybuchu I Powstania Śląskiego.

Wojciech (właściwie Adalbert) Korfanty urodził 20 kwietnia 1873 r. w osadzie Sadzawka (obecnie Siemianowice Śląskie). W latach 1903-12 i 1918 był posłem do Reichstagu oraz pruskiego Landtagu (1903-18), gdzie reprezentował Koło Polskie. 25 października 1918 r. wystąpił w niemieckim parlamencie z żądaniem przyłączenia do państwa polskiego wszystkich polskich ziem zaboru pruskiego.

W latach 1918-19 był członkiem Naczelnej Rady Ludowej stanowiącej rząd Wielkopolski podczas powstania, a w 1920 r., jako mianowany przez rząd polski komisarz plebiscytu na Górnym Śląsku, kierował całością przygotowań organizacyjnych, propagandowych i politycznych. W maju 1921 r., po przegranym przez Polskę plebiscycie, stanął na czele III Powstania Śląskiego, które przyniosło korzystniejszy dla Polski podział Śląska.

W odrodzonej Polsce w latach 1922-30 Korfanty był posłem na Sejm z ramienia Chrześcijańskiej Demokracji. Od października do grudnia 1923 r. był m.in. wicepremierem w rządzie Wincentego Witosa i jego doradcą. Był wydawcą dzienników "Rzeczpospolita" i "Polonia". Będąc na emigracji został jednym z założycieli Frontu Morges, a później organizatorem i prezesem Stronnictwa Pracy powstałego z połączenia Chadecji i Narodowej Partii Robotniczej. Korfanty spoczął w Katowicach. Jego pogrzeb, na który przyszło ok. 5 tys. osób, stał się manifestacją patriotyczną Ślązaków. (PAP)

autor: Marek Błoński

mab/ mtb/ pat/