IPN przyznał nagrody „Świadek historii” osobom propagującym polską historię

Prezes IPN dr Karol Nawrocki wręczył we wtorek w Łazienkach Królewskich w Warszawie nagrody „Świadek Historii” osobom i organizacjom spoza Polski, które są szczególnie zasłużone dla promowania i pielęgnowania polskiej historii i kultury. Odznaczone zostały cztery osoby i dwie organizacje Polaków działające poza granicami kraju. Zwracając się do nagrodzonych dr Nawrocki mówił, że ich wspólną cechą jest postrzeganie historii jako „nauki mającą służyć lepszej przyszłości, w świecie który rozpozna ofiary i dostrzeże granice między dobrem i złem”. Dodał, że kluczem do osiągnięcia tego celu jest zbieranie świadectw świadków historii. „Ta nagroda odwołuje się właśnie do przeżywania i współodczuwania świadectw historii. Mówimy prawdę o historii, ale różnymi językami” – powiedział prezes IPN.

List do uczestników uroczystości skierowała marszałek Sejmu Elżbieta Witek. Zwracając się do wyróżnionych napisała, że ich zaangażowanie „nie ogranicza się do działań akademickich, ale płynie z serca”. „Podejmujecie przedsięwzięcia w głębokim przeświadczeniu, że najważniejszą wartością jest wolność i bogate dziedzictwo Polski. Popularyzujecie wiedzę, którą uznajemy za podstawę świadomości polskiego narodu” – podkreśliła marszałek Sejmu RP.

Wśród nagrodzonych znalazł się Klaus Leutner, badacz niemieckich zbrodni z okresu II wojny światowej oraz skierowanych do młodzieży inicjatyw upamiętnienia polskich ofiar ludobójstwa zorganizowanego przez III Rzeszę. Poszukując grobu polskiej robotnicy przymusowej Bronisławy Czubakowskiej, pochodzącej tak jak żona badacza  – ze Zgierza – natrafił na dokumenty dotyczące zbiorowej mogiły na cmentarzu komunalnym. Kryła ona szczątki 1284 więźniów niemieckiego obozu koncentracyjnego Sachsenhausen, a także ofiar eutanazji i osób zamordowanych w hitlerowskim więzieniu Ploetzensee. Było wśród nich 436 Polaków, w tym 18 księży.

Premier Mateusz Morawiecki podkreślił w liście do uczestników uroczystości, że najważniejszym przejawem ich działalności jest odkłamywanie nieprawd, których wciąż pełna jest narracja o polskiej historii. „Z tym większą wdzięcznością myślimy o tych, którzy, dając świadectwo szlachetności, nie ustają w odsłanianiu przed światem pięknych kart polskich dziejów i przywracaniu im właściwego miejsca w pamięci narodu” – podkreślił premier. Postawę nagrodzonych określił jako „solidarność z Polską”.

Wśród nagrodzonych znalazł się Klaus Leutner, badacz niemieckich zbrodni z okresu II wojny światowej oraz skierowanych do młodzieży inicjatyw upamiętnienia polskich ofiar ludobójstwa zorganizowanego przez III Rzeszę. Poszukując grobu polskiej robotnicy przymusowej Bronisławy Czubakowskiej, pochodzącej tak jak żona badacza  – ze Zgierza – natrafił na dokumenty dotyczące zbiorowej mogiły na cmentarzu komunalnym. Kryła ona szczątki 1284 więźniów niemieckiego obozu koncentracyjnego Sachsenhausen, a także ofiar eutanazji i osób zamordowanych w hitlerowskim więzieniu Ploetzensee. Było wśród nich 436 Polaków, w tym 18 księży.

„Czułem się jako Niemiec moralnie zobowiązany do przypomnienia niemieckiemu kościołowi, że jego obowiązkiem jest upamiętnienie tego miejsca. Księża, a także inne ofiary, zostali zamordowani, ponieważ niemieccy sprawcy reprezentujący barbarzyński system odrzucili swoje człowieczeństwo i mianowali się nadludźmi, rasą panów” - powiedział w 2018 r. w rozmowie z PAP.

Drugim pasjonatem polskiej historii uhonorowanym przez IPN jest Simon Elmar, emerytowany funkcjonariusz brytyjskiej policji. W czasie służby w zachodnim Londynie poznał wielu polskich emigrantów i zafascynował się ich historią. Jest członkiem Stowarzyszenia Ułanów Karpackich i Związku Lotników Polskich w Anglii. Współpracuje z grupą rekonstrukcyjną „Poland. First to Fight” i Instytutem Sikorskiego. W 2019 r. został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej.

Drugim pasjonatem polskiej historii uhonorowanym przez IPN jest Simon Elmar, emerytowany funkcjonariusz brytyjskiej policji. W czasie służby w zachodnim Londynie poznał wielu polskich emigrantów i zafascynował się ich historią. Jest członkiem Stowarzyszenia Ułanów Karpackich i Związku Lotników Polskich w Anglii. Współpracuje z grupą rekonstrukcyjną „Poland. First to Fight” i Instytutem Sikorskiego. W 2019 r. został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej.

Kolejnym uhonorowanym przez Instytut Pamięci Narodowej jest zmarły w 1994 r. Antoni Rojowski, pierwszy przewodniczący Związku Polaków w Rumunii „Dom Polski” w Bukareszcie. Rojowski wywodził się z rodziny polskich osadników na Bukowinie, którzy, pomimo represji reżimu komunistycznego starali się kultywować polską kulturą. W 1990 r. rozpoczął prace nad stworzeniem organizacji łączącej mniejszość polską w Rumunii. Rok później stanął na czele Związku Polaków w Rumunii, który dziś jest federacją czternastu stowarzyszeń lokalnych. Dzięki jego wysiłkom Polacy odzyskali swoją przedwojenną siedzibę w Suczawie. W imieniu nagrodzonego nagrodę odebrała jego wnuczka. Dziękując za jej przyznanie podkreśliła, że jest wdzięczna swojemu dziadkowi za przekazanie kultury ojczystego kraju i zachęcenie do studiów w Polsce. „Kocham Rumunię, która jest krajem mojego urodzenia, ale również Polskę, która jest moją ojczyzną” – podkreśliła podczas uroczystości.

Podczas uroczystości wyróżniono również Halinę Rogowską, przewodniczącą Stowarzyszenia „Polacy” w Kazachstanie. Prowadzone przez nią stowarzyszenie zajmuje się działalnością edukacyjną, charytatywną i kulturalną. W 2021 r. z jej inicjatywy zrealizowano w Astanie mural upamiętniający Adolfa Januszkiewicza (1803-1857), uczestnika Powstania Listopadowego, zesłańca do Azji Środkowej.

IPN wyróżnił także dwie organizacje zajmujące się promowaniem polskiej historii i kultury. Muzeum i Archiwum Polonii Australijskiej powstało w 1991 r. z inicjatywy polskich emigrantów w tym kraju. Jego celem jest zbieranie i zabezpieczanie materiałów dotyczących działalności australijskiej Polonii. Organizacja publikuje dokumenty dotyczące działań i inicjatyw polskich emigrantów.

Nagrodę przyznano również Stowarzyszeniu Włosko–Polskiemu Nowemu w Marche (Associazione Italo – Polacca Nuova delle Marche). Funkcjonująca od 1999 r. organizacja zajmuje się między innymi podtrzymywaniem pamięci o historii 2. Korpusu Polskiego gen. Władysława Andersa, szczególnie w regionie Marche. Dzięki wsparciu stowarzyszenia działają trzy polskie szkoły – w Ankonie, Maceracie i Perugii. Uczęszcza do nich niemal 90 polskich dzieci.

„Świadek Historii” to honorowe wyróżnienie, ustanowione w marcu 2009 r. zarządzeniem prezesa IPN i przyznawane przez Instytut Pamięci Narodowej. Otrzymują je osoby i instytucje szczególnie zasłużone dla upamiętniania historii narodu polskiego oraz wspierające IPN w realizacji ustawowej działalności w sferze edukacyjnej i naukowej. Wśród dotychczasowych laureatów znalazło się liczne grono kombatantów, nauczycieli, działaczy społecznych i samorządowców. Na mocy decyzji prezesa Instytutu Pamięci Narodowej od 2014 r. nagrodę mogą dostać także osoby działające poza granicami kraju.(PAP)

Autor: Michał Szukała

szuk/ aszw/