„Korfanty, jakiego nie znacie”. W Katowicach konferencja poświęcona dyktatorowi III powstania śląskiego

Konferencja „Korfanty, jakiego nie znacie” w zamyśle organizatorów ma służyć podsumowaniu rozpoczętych w 2019 roku obchodów setnej rocznicy powstań śląskich (1919-1921) i przyłączenia części Górnego Śląska do Polski (1922) oraz sto pięćdziesiątej rocznicy urodzin Wojciecha Korfantego, który był jedną z głównych postaci ówczesnych wydarzeń.

W trakcie zorganizowanej przez Instytut Wojciecha Korfantego konferencji słuchacze będą mogli zapoznać się z najnowszymi wynikami badań historyków, antropologów, socjologów (dr Karol Makles, dr Agnieszka Misiurska, prof. dr hab. Maciej Fic, Józef Krzyk).

Na drugą część zaproszenie przyjęli przedstawiciele różnych sfer życia kulturalnego: Robert Talarczyk (aktor i reżyser, dyrektor Teatru Śląskiego w Katowicach), Barbara Szmatloch (popularyzatorka wiedzy o Śląsku, wspólnie z Józefem Krzykiem napisała książkę „Korfanty. Silna bestia”), scenarzysta sztuk o Korfantym Artur Pałyga i Aleksandra Goniewicz, autorka wystawy „Człowiek w Meloniku. Wojciech Korfanty” oraz publikacji „Korfanty, jakiego nie znacie”.
Spotkanie poprowadzi Marcin Zasada.

Urodzony 20 kwietnia 1873 roku w osadzie Sadzawki na terenie dzisiejszych Siemianowic Śląskich zdobył wykształcenie w katowickim gimnazjum, a następnie na uniwersytetach we Wrocławiu (w tamtym czasie Breslau) oraz Berlinie. Od 1903 roku był wydawcą i redaktorem polskich gazet, które ukazywały się w należących do Niemiec Górnym Śląsku. W 1903 roku w okręgu katowicko-zabrzańskim zdobył mandat posła do Reichstagu i sprawował go z krótką przerwą do końca II Rzeszy (w listopadzie 1918 roku). Nie był w Reichstagu pierwszym politykiem ze Śląska poczuwającym się do polskości, ale jako pierwszy przystąpił do zrzeszającego wcześniej wyłącznie Wielkopolan Koła Polskiego.

W początkach swojej aktywności politycznej (do 1910 roku) związał się z endecją, a następnie – aż do końca II Rzeczpospolitej - stał się jedną z czołowych postaci Chrześcijańskiej Demokracji.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości był jednym z przywódców Powstania Wielkopolskiego i dwukrotnie (w listopadzie 1918 i lipcu 1922 roku) kandydatem na premiera. Za drugim razem na to stanowisko wysunęła go większość sejmowa, złożona głównie z przedstawicieli partii prawicowych, ale wyboru nie zaakceptował Józef Piłsudski, który jako Naczelnik Państwa pełnił wówczas rolę prezydenta.
Wcześniej, w lutym 1920 roku, na mocy decyzji rządu i przy zgodzie Piłsudskiego, Korfanty został szefem Polskiego Komisariatu Plebiscytowego na Górnym Śląsku. Jego zadaniem było przygotowanie polskiej akcji propagandowej przed plebiscytem – głosowaniem w sprawie przynależności Górnego Śląska.

W plebiscycie, który odbył się 20 marca 1921 roku za pozostawieniem Górnego Śląska w granicach Niemiec opowiedziało się 60 procent głosujących (przy 98-procentowej frekwencji), a za przyłączeniem do Polski – 40 procent i każda strona wyniki tego polsko-niemieckiego konfliktu interpretowała w inny sposób. Niemcy uważali, że cały sporny teren powinien przypaść im, a Polacy domagali się przyłączenia choć części przemysłowego okręgu. Argumentem na poparcie tych polskich roszczeń miało się stać III powstanie śląskie, które wybuchło 3 maja 1921 roku. Przy cichej akceptacji polskiego rządu i jego militarnym wsparciu (z dostawami broni i przerzuceniem przez zieloną granicę kilku tysięcy oficerów) powstańcom udało się początkowo opanować większą część Górnego Śląska. Działaniami dowodzili wojskowi, ale władzę zwierzchnią sprawował nad nimi Korfanty, który ogłosił się dyktatorem, co było świadomym nawiązaniem do rozwiązań z czasów Powstania Styczniowego.
W efekcie sukcesu powstania (choć chwilowego, bo powstańców z większości zajmowanych pozycji wyparły przybyłe z głębi Niemiec oddziały ochotnicze), mocarstwa podzieliły Górny Śląsk, przyznając Polsce zamieszkały przez około 1,3 mln ludności najbardziej uprzemysłowiony i zurbanizowany teren z Katowicami.

W odczuciu większości współczesnych Korfanty był uważany za autora tego sukcesu, ale po zamachu majowym był zwalczany i marginalizowany, zaś w 1930 roku bez wyroku sądowego razem z innymi politykami antysanacyjnej opozycji wtrącony do więzienia w Brześciu. Wyszedł na wolność po 58 dniach, bo siedząc za murami więzienia wygrał wybory i w związku z tym zaczął go chronić immunitet parlamentarny. W kwietniu 1935 roku, gdy jego kadencja się kończyła, a ustanowiona na mocy Konstytucji Kwietniowej ordynacja wyborcza nie dawała mu szans na ponowną wygraną, udał się na emigrację do Czechosłowacji. Z Pragi wyjechał dopiero w marcu 1939 roku by nie ryzykować uwięzienia przez Niemców, kilka dni po tym, jak do tego miasta wkroczył Wehrmacht. Okrężną drogą przez Francję wrócił do Polski, ale natychmiast został aresztowany i osadzony w więzieniu w Warszawie. Podstawą było niedokończone postępowanie prokuratorskie sprzed kilku lat, w którym pojawiły się zarzuty o nadużycia finansowe.
Gwałtownie pogarszający się stan zdrowia więźnia skłonił władze w lipcu 1939 roku do wypuszczenia Korfantego na wolność. Leczenie w szpitalu św. Józefa w Warszawie nie przyniosło poprawy. 17 sierpnia Korfanty zmarł, a trzy dni później został pochowany na cmentarzu w Katowicach.

Konferencja rozpocznie się 29 kwietnia o godz. 10 w siedzibie Instytutu im. Wojciecha Korfantego przy ul. Teatralnej 4.

Organizatorzy wyjaśniają, że konferencja będzie miała charakter otwarty, ale ze względu na ograniczoną ilość miejsc proszą o wcześniejsze potwierdzenie udziału u koordynatorów.

Celem konferencji jest stworzenie współczesnej platformy do wymiany poglądów dotyczących spuścizny po Wojciechu Korfantym. Uczestnicy postarają się też odnaleźć odpowiedź na pytanie, w jakim stopniu postulaty i myśl społeczna Korfantego pozostają aktualne w dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości XXI wieku.

Koordynatorami konferencji są:
Panel I – dr Michał Spurgiasz: m.spurgiasz[małpa]instytutkorfantego.pl, tel.: +48 32 251 75 63 wew. 107.
Panel II – Aleksandra Goniewicz: a.goniewicz[małpa]instytutkorfantego.pl, +48 32 201 77 8

(PAP)

autor: Józef Krzyk