Piątka z Kwaśniewską-Maleszewską w 74. rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego

"Żyje się nie dla siebie, a dla innych" - uważała legendarna lekkoatletka, wybitna działaczka ruchu olimpijskiego, urodzona 15 sierpnia 1913 roku w Łodzi. Dzięki zdjęciu z Adolfem Hitlerem ratowała ludzi z niemieckiego obozu.

Sierpień 1936 roku, igrzyska w Berlinie. Na podium stoją trzy oszczepniczki, ale tylko dwie z nich pozdrawiają kanclerza Rzeszy w charakterystycznym geście uniesionej dłoni. Trzecia, w dresie z polskim godłem, uhonorowana tytułem miss olimpiady, uśmiecha się zadziornie. Chwilę później poprowadzą ją do loży stadionu. "Gratuluję małej Polce" – mówił Hitler. Ona na to: "Pan też niezbyt wysoki".

W Pruszkowie był obóz, w którym Niemcy rozdzielali ludzi - starszych kierowali do Auschwitz, młodych do obozów pracy. Stał tam tzw. barak chorych, z którego wyprowadzało się ludzi.

"Pokazywałam przy bramie tę moją fotografię z Hitlerem, żandarmi traktowali ją jak ausweis, bili w czapę i przepuszczali mi transport. Potem brałam tych ludzi do Podkowy Leśnej. W moim domu miałam obóz przejściowy. Przewinęło się wiele osób, znanych i nieznanych. Mieszkała u mnie m.in. Ewa Szelburg-Zarembina, Stasio Dygat. Drzwi otwarte były dla bezdomnych oraz głodujących Polaków i Żydów" – wspominała przed laty.

Jak podkreślała, wyniosła to z domu. Mówiła, że matka i ojciec bardzo pomagali ludziom. Nie tylko w sensie dawania pieniędzy: "Owoce z naszego sadu szły do szpitala. Jako 12-letnia dziewczyna jeździłam z chłopcami, żeby dostarczyć te owoce i inne produkty".

Mówiła też z wdzięcznością: "Pan Bóg nie odebrał mi tego co najważniejsze - pamięci. Pamiętam wszystkie zdarzenia począwszy od trzeciego roku życia".

W listopadzie 2005 roku, kiedy uhonorowano ją nagrodą jubileuszową z okazji 10-lecia Polskiego Stowarzyszenia Kobiet, powiedziała:

"Czuję się faktycznie młodo, ale nie mogę udawać nastolatki, o czym przypomniał mi niedawno organizm poprzez układ krążenia oraz ruchu. Pora więc zamknąć ten etap mojego życia, który poświęciłam innym, a zająć się sobą. Jest mi tym łatwiej, że jak zauważyłam, żaden z moich podopiecznych nie zostaje sam. Mogę więc spokojnie zakończyć swą misję, z wiarą, że będzie kontynuowana".

Maria Kwaśniewska-Trytkowa-Koźmińska-Maleszewska startowała w barwach klubów ŁKS Łódź (od 1929) i AZS AWF Warszawa (od 1938). Przez 15 lat należał do niej rekord kraju w rzucie oszczepem (44,03 m). Grała także w siatkówkę, piłkę ręczną i koszykówkę.

Przez 22 lata działała w komisji kobiecej Międzynarodowego Stowarzyszenia Federacji Lekkoatletycznych (IAAF). Była działaczką PKOl o najdłuższym stażu. W 1978 roku została uhonorowana przez MKOl, jako pierwsza w Polsce, brązowym medalem Orderu Olimpijskiego, a w 2000 - srebrnym. Laureatka Nagrody Stulecia Sportu MKOl i Ecce Homo za działalność na rzecz niepełnosprawnych. W 2002 roku otrzymała Nagrodę Zasług - najwyższe wyróżnienie Stowarzyszenia Narodowych Komitetów Olimpijskich.

Zmarła 17 października 2007 roku. Miała 94 lata. Prochy Marii Kwaśniewskiej złożono do grobu jej męża, trenera koszykówki Władysława Maleszewskiego, na warszawskim cmentarzu zwanym Starymi Powązkami (kwatera 100, rząd 1, grób 24).

Setka Stulecia to cykl 20 biegów (w latach 2017-2018) na dystansie 5 km. Stała godzina startu - 19.18 ma podkreślać rok, w którym Polska odzyskała niepodległość.

Kolejne zawody odbędą się 5 września - Piątka z Adamem Papee, jednym z pionierów szermierki w Polsce, dwukrotnym medalistą igrzysk oraz 25 września - Piątka z Eugeniuszem Lokajskim, lekkoatletą, olimpijczykiem, fotografem Powstania Warszawskiego, który zginął 25 września 1944 roku. (PAP)

kali/ bia/