„Radomianie na drodze do niepodległości” – wystawa w Muzeum im. Jacka Malczewskiego

Na wystawie zaprezentowane zostaną eksponaty ze zbiorów radomskiego muzeum oraz miejscowego Archiwum Państwowego. "Będzie to broń oraz odznaczenia, dyplomy, fotografie osób, które były czynnie zaangażowane w walkę o niepodległość, ale także tych +cichych+ bohaterów Radomia, którzy nie brali udziału w walkach, ale swoją postawą czy przysłowiowym +wdowim groszem+ wspierali dzieło odbudowy państwa polskiego" - poinformował w czwartek na konferencji prasowej Krzysztof Skarżycki z Muzeum im. Jacka Malczewskiego.

Na wystawie można także zobaczyć: znaczki kwestarskie, listę osób, które wpłaciły pieniądze na Pożyczkę Odrodzenia Polski, odezwy nawołujące do zbiórek i znaczki, które mieszkańcy Radomia, po uiszczaniu wpłaty, nosili wpięte w klapy wierzchnich ubrań.

Ze zbiorów Archiwum Państwowego w Radomiu udostępniono na wystawę m.in. plakaty o charakterze informacyjnym, propagandowym i porządkowym. Wśród nich są dokumenty sygnowane przez tzw. Komitet Pięciu oraz materiały podpisane przez Zygmunta Słomińskiego - komisarza rządowego na miasto i powiat radomski w 1918 r., a także rozkazy komendanta radomskiego garnizonu Józefa Marjańskiego.

"Niezwykle ciekawe od strony graficznej są druki, nawołujące do nabywania Pożyczki Odrodzenia Polski, do wspierania sprawy plebiscytów oraz zasilania szeregów tworzącego się wojska polskiego" - podkreślił Krzysztof Głowacki z Archiwum Państwowego w Radomiu.

Na wystawie można też będzie zobaczyć fotografie ukazujące członków szwadronu radomskiego, a także żołnierzy pod dowództwem Józefa Marjańskiego. Zaprezentowane zostaną archiwalia dotyczące działalności Rady Miejskiej w Radomiu: protokół z jej nadzwyczajnego posiedzenia w dniu 2 listopada 1918 r., a także skład personalny tego gremium.

Duża część ekspozycji będzie poświęcona tzw. Republice Radomskiej. Dyr. Państwowego Archiwum w Radomiu Kazimierz Jaroszek podkreślił, że Radom odzyskał niepodległość już 2 listopada. "To właśnie tutaj powstał zaczyn do tego, żeby niepodległość wybuchła w spontaniczny sposób. Radomianie poczuli ten oddech wolności jako pierwsi w kraju" - zaznaczył Jaroszek.

W nocy z 1 na 2 listopada 1918 r. w Radomiu, w mieszkaniu adwokata Jana Wigury, ukonstytuował się Komitet Pięciu (Aleksy Rżewski, Stanisław Kelles-Krauz, Wacław Dębowski, Jan Wigura, Roman Szczawiński), który przejął władzę cywilną i wojskową w mieście. Na jego czele stanął radomski lekarz i działacz polityczny Stanisław Kelles-Krauz. 2 listopada, w samo południe Kelles-Krauz wyszedł z biało-czerwonym sztandarem na balkon austriackiej Komendy Powiatowej w Radomiu (obecnie Urząd Wojewódzki). Radomscy historycy określają te wydarzenia jako utworzenie tzw. Republiki Radomskiej.

Komitet Pięciu zabezpieczył pozostawiony przez Austriaków majątek, zorganizował czuwającą nad bezpieczeństwem w Radomiu milicję ludową, zapoczątkował roboty publiczne i rozdział żywności. Po ukonstytuowaniu się w Lublinie tymczasowego rządu z Ignacym Daszewskim na czele, Kelles-Krauz uznał misję Komitetu Pięciu za zakończoną, rozwiązał go i podporządkował władzę w mieście rządowi lubelskiemu.

Wystawa będzie czynna do końca maja 2019 r. (PAP)

autor: Ilona Pecka

ilp/ itm/