W Kielcach upamiętniono 2. Pułk Artylerii Lekkiej Legionów

Pułk powstał 12 czerwca 1919 r. z połączenia dwóch istniejących od pierwszych dni niepodległości Pułków Artylerii Polowej - 7. i 10.

Kielecki 2. Pułk Artylerii Polowej Legionów (taka nazwa obowiązywała do końca 1931 r., potem był to już 2. Pułk Artylerii Lekkiej Legionów), nawiązywał w swej tradycji do walk Legionów Polskich pod Pasieczną, Mołotkowem, nad Stryjem, pod Kostiuchnówką i Polską Górą w latach 1914-1917, w których to bojach brało udział wielu oficerów i podoficerów jednostki.

W 1920 r. żołnierze pułku walczyli m.in. na froncie litewsko-białoruskim. Wiosną 1921 r. pułk został przegrupowany do Suwałk, a od września 1922 r., do końca sierpnia 1939 r., stacjonował w garnizonie pokojowym w Kielcach.

Dzieje kieleckich artylerzystów od lat kultywuje Danuta Żbikowska, córka por. Tadeusza Rojka, ostatniego adiutanta dowódcy pułku. W 2010 r. założyła Stowarzyszenie Rodzin i Sympatyków 2. Pułku Artylerii Lekkiej Legionów, któremu prezesuje. Organizuje m.in. święto pułku, angażując w akcję władze lokalne i młodzież. Dzięki jej staraniom w 2014 r. na kieleckim Stadionie - w miejscu, gdzie mieściły się ostatnie koszary jednostki, odsłonięto pomnik artylerzystów.

Jak oceniła w rozmowie z PAP, w stolicy województwa świętokrzyskiego udało się przywrócić pamięć o pułku artylerii. "Dla mnie to jest niesamowite, nie myślałam, że przez 10 lat aż tak utrwali się u kielczan pamięć o artylerzystach. W tej chwili ludzie już nie mylą tego pułku z Czwartakami z Bukówki, o których stale się mówiło" – dodała Żbikowska.

Nawiązała w ten sposób do drugiej jednostki wojskowej, jaka stacjonowała w Kielcach w okresie międzywojennym - 4. Pułku Piechoty Legionów, który miał koszary na Bukówce (jego żołnierze we wrześniu 1939 r. wchodzili w skład załogi Westerplatte).

Żbikowska, która z wykształcenia jest pedagogiem dodała, że cieszy ją szczególnie fakt, że w upamiętnianie kieleckich artylerzystów udało się zaangażować dzieci i młodzież.

Uroczystości rocznicowe w Kielcach rozpoczęło widowisko "Na leśnym stadionie" w Wojewódzkim Domu Kultury. W specjalnej prezentacji pokazano także dokumenty i fotografie przedstawiające żołnierzy pułku, przypominano historię jednostki.

Po południu w Kościele Garnizonowym zostanie odprawiona msza św. Po nabożeństwie zaplanowano uroczystości na terenie dawnych koszar. Przy pomniku artylerzystów odbędzie się apel poległych, a salwę honorową odsadzą żołnierze Centrum Przygotowań do Misji Zagranicznych. Pod tablicami które upamiętniają m.in. artylerzystów zamordowanych wiosną 1940 r. w Katyniu i Charkowie, zapalone zostaną znicze i złożone wieńce.

Uroczystości objął patronatem minister obrony narodowej Mariusz Błaszczak.

Z okazji setnej rocznicy powstania pułku, w Ośrodku Myśli Patriotycznej i Obywatelskiej w Kielcach można oglądać wystawę poświęconą wojennym losom rodziny por. Rojka.

Z kolei Archiwum Państwowe w Kielcach na swojej stronie internetowej prezentuje wystawę on-line, poświęconą dziejom 2. Pułku Artylerii Lekkiej Legionów. Jej autorem jest kustosz placówki Iwona Pogorzelska. Można obejrzeć skany archiwalnych zdjęć i dokumentów, związanych z funkcjonałem pułku w Kielcach i z jego żołnierzami.

Archiwum przypomina też dzieje tej jednostki wojskowej. Stacjonując w Kielcach, pułk składał się z dowództwa, trzech dywizjonów oraz kwatermistrzostwa i dwóch plutonów: gospodarczego i łączności. Początkowo zajmował dwa kompleksy koszarowe: koszary im. ks. Józefa Poniatowskiego oraz koszary w Dyminach. Ze względu na zły stan techniczny tych budowli, w 1931 r. Ministerstwo Spraw Wojskowych podjęło decyzję o budowie nowych koszar - na Stadionie. Inwestycję realizowana etapami.

Prowadząc systematyczne szkolenie wojskowe, dowództwo pułku dbało także o sprawność fizyczną żołnierzy. Obok standardowych ćwiczeń, żołnierze mieli możliwość uprawiania wybranej dyscypliny sportu. Funkcjonowały drużyny: piłkarska (która wraz z drużyną Czwartaków utworzyła w 1934 r. Wojskowy Klub Sportowy), kolarska, bokserska, szermiercza, tenisowa, pływacka, lekkoatletyczna. Pułk był też inicjatorem konkursów hippicznych, które w okresie dwudziestolecia międzywojennego odbywały się w Kielcach.

2. Pułk Artylerii Lekkiej Legionów na stałe wpisał się w historię Kielc. Kiedy w czasie kryzysu ekonomicznego lat 30. władze wojskowe przystąpiły do organizowania własnymi środkami pomocy dla bezrobotnych oraz ich rodzin, pomocy takiej udzielili również kieleccy artylerzyści. W listopadzie 1936 r. pułk przekazał do dyspozycji Miejskiego Komitetu samochód ciężarowy, który wykorzystywano do przewożenia węgla dla potrzebujących. Pułk otaczał również opieką szkołę powszechną na Baranówku.

W 1933 r. pułk otrzymał honorowe obywatelstwo Kielc, a w 1937 r. podczas uroczystości, które swą obecnością uświetnił marszałek Edward Rydz-Śmigły, otrzymał sztandar pułkowy.

30 sierpnia 1939 r., w czasie mobilizacji, pułk wyjechał z garnizonu koleją do Pabianic. Tam jego dywizjony przydzielono do pułków piechoty w 2. Dywizji Piechoty Legionów, w rejonach ich operacyjnego działania w ramach Armii "Łódź". Podczas działań wojennych we wrześniu 1939 r. kieleccy artylerzyści walczyli pod Zapolicami, Borową Górą, Ołtarzewem i w obronie Twierdzy Modlin. Jednostki sformowane przez pułk w Kielcach uczestniczyły w obronie ziemi świętokrzyskiej oraz w Grupie "Sandomierz". 2. Pułk Artylerii Lekkiej Legionów przestał istnieć 29 września 1939 r. (PAP)

autor: Katarzyna Bańcer

ban/ mabo/