W Rudzie Śląskiej poświęcono osiem grobów powstańców śląskich

Katowicki oddział IPN od trzech lat stara się pomagać lokalnym samorządom w remontach miejsc upamiętnień i grobów powstańców śląskich. Oddziałowe Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa oddziału IPN w Katowicach, na podstawie rozpoczętej w 2018 r. kwerendy, wytypowało początkowo do remontu w latach 2019-2022: 15 grobów wojennych powstańców śląskich, 28 grobów weteranów powstań śląskich oraz 22 pomniki powstań śląskich.

W ramach tych działań m.in. w dwóch ostatnich latach trwały remonty grobów na dwóch cmentarzach parafialnych w Rudzie Śląskiej – Wirku. Znajduje się tam osiem grobów, w których spoczywają: Franciszek Szmajduch, Edward Herman, Józef Szczotka, Alojzy Braum, Alfons Szymiczek, Maksymilian Tomas, Augustyn Pietroniec, Paweł Myszor i Brunon Szmatol. Miejsca ich pochówku zyskały nowe, jednolite pomniki.

Katowicki oddział IPN od trzech lat stara się pomagać w remontach miejsc upamiętnień i grobów powstańców śląskich. Na podstawie rozpoczętej w 2018 r. kwerendy, wytypował początkowo do remontu w latach 2019-2022: 15 grobów wojennych powstańców śląskich, 28 grobów weteranów powstań śląskich oraz 22 pomniki powstań śląskich.

Na niedzielną uroczystość poświęcenia nowych nagrobków złożyły się msza w wireckim kościele św. Wawrzyńca i św. Antoniego, odegranie hymnu Polski, przemowy, apel pamięci, po którym oddano salwy honorowe, poświęcenie, złożenie kwiatów oraz zapalenie zniczy.

Dyrektor katowickiego IPN Andrzej Sznajder akcentował, że chodzi o pamięć o jednym z najważniejszych wydarzeń w historii Górnego Śląska. Przypominał, że w pierwszych dniach III powstania śląskiego – trwającego od nocy z 2 na 3 maja 1921 r. do 5 lipca 1921 r. – do walki o przynależność do odrodzonego państwa polskiego stanęło ok. 30 tys. mieszkańców regionu.

W ciągu następnych tygodni liczba ta wzrosła do 46 tys., być może nieco więcej, osób. W walkach, które objęły większą część regionu, zginęło według szacunków IPN 1,2-1,8 tys. powstańców. "Ośmiu z nich pochowanych na tym cmentarzu" – wskazał Sznajder.

Dyrektor katowickiego IPN Andrzej Sznajder zaapelował do mieszkańców regionu o zgłaszanie Instytutowi lokalizacji miejsc pochówku powstańców śląskich – zarówno poległych w walkach, jak późniejszych weteranów. „Próbujemy jako IPN nadrobić pewnego rodzaju zaniedbanie, odnaleźć groby wszystkich powstańców śląskich. Spośród poległych tylko w trzecim powstaniu śląskim znamy groby zaledwie dwustu kilkudziesięciu” – przyznał.

"Podejmując decyzję o renowacji nagrobków powstańców zarówno w tych, jak i innych miejscach, staramy się jako IPN zawsze nawiązywać kontakt z rodzinami. W tym przypadku to się nie udało. Być może pozostali bezpotomni, być może ich potomni rozpierzchli się po świecie, ale mimo to jako pastwo polskie czujemy się w obowiązku zadbać o te groby” – zadeklarował dyrektor.

Zaapelował do mieszkańców regionu o zgłaszanie Instytutowi lokalizacji miejsc pochówku powstańców śląskich – zarówno poległych w walkach, jak późniejszych weteranów. „Próbujemy jako IPN nadrobić pewnego rodzaju zaniedbanie, odnaleźć groby wszystkich powstańców śląskich. Spośród poległych tylko w trzecim powstaniu śląskim znamy groby zaledwie dwustu kilkudziesięciu” – przyznał Sznajder.

"Apelujemy do państwa rodzinnej pamięci: jeżeli wiecie o miejscach pochówku waszych najbliższych, dziadków, pradziadków powstańców, prosimy o informację; te groby staną się przedmiotem opieki państwa polskiego” – zapowiedział. Podziękował rudzkiemu samorządowi za współpracę przy renowacji wireckich grobów i dbałość o wspólną historię. „Kto nie zna historii powstań śląskich, nie zrozumie Górnego Śląska" – podkreślił szef katowickiego IPN.

Wiceprezydent Rudy Śląskiej Michał Pierończyk przytoczył słowa z odezwy dyktatora trzeciego powstania Wojciecha Korfantego z 3 maja 1921 r.: "Zwycięstwo osiągniemy za wszelką cenę i nie ma takiego mocarza na świecie, który by mógł nas okuć ponownie w kajdany germańskie”.

W ramach akcji katowickiego IPN "Powstańcy to wiara, nadzieja i cud – ocalmy groby Powstańców Śląskich od zapomnienia” spłynęło ponad sto zgłoszeń o grobach nieujętych dotąd w ewidencji grobów weteranów powstań śląskich, a także grobów wojennych. Jednocześnie groby dowódców powstańczych, w tym Wojciecha Korfantego czy Józefa Rymera, zgłoszono do ewidencji grobów weteranów walk o wolność i niepodległość Polski.

"Sto lat później stajemy do uroczystego apelu, na którym będziemy wspominać bohaterów tamtych czasów. (…) Wiem, że w czasach, w których możemy czerpać radość i wszelkie korzyści z życia w wolności, musimy pielęgnować pamięć o tych, którzy przelali za to krew. Wiem też, że – słuchając dzisiejszej mszy świętej – lepiej jest podawać rękę pierwszemu, budować mosty; to w tej wolności, którą mamy, powinniśmy czynić" – zaakcentował Pierończyk.

W ramach akcji katowickiego IPN "Powstańcy to wiara, nadzieja i cud – ocalmy groby Powstańców Śląskich od zapomnienia” spłynęło ponad sto zgłoszeń o grobach nieujętych dotąd w ewidencji grobów weteranów powstań śląskich, a także grobów wojennych. Jednocześnie groby dowódców powstańczych, w tym Wojciecha Korfantego czy Józefa Rymera, zgłoszono do ewidencji grobów weteranów walk o wolność i niepodległość Polski.

W ramach dotychczasowych działań Oddziałowego Biura dot. miejsc upamiętnień i grobów powstańców śląskich jako jedne z pierwszych wykonano remonty grobów w Chorzowie Starym, Mysłowicach, Cieszynie i Miasteczku Śląskim. Na ub. rok planowano remonty grobu Teodora Wilka z Kornowaca, który zginął w trzecim powstaniu, a także czterech grobów w Chełmie Śląskim – powstańców, którzy zginęli w pierwszym powstaniu.(PAP)

Autor: Mateusz Babak

mtb/ mhr/