Katowiccy radni apelują do władz państwa i Warszawy ws. pomnika Korfantego

„Rada Miasta Katowice zwraca się zarówno do strony rządowej jak i samorządu Miasta Stołecznego Warszawy o uszanowanie pamięci Wojciecha Korfantego i godne potraktowanie budowy jego pomnika. Oczekujemy od obu stron stanowiska i podania go do publicznej wiadomości. Tylko w ten sposób możemy uniknąć uwłaczającej godności Ślązaków sytuacji, jaką byłoby zbieranie datków w śląskich gminach na budowę pomnika w Warszawie” – czytamy w apelu.

Podczas czwartkowej sesji katowickiej rady miasta za przyjęciem apelu głosowało 21 radnych, a 3 było przeciw.

Wojciech Korfanty był przywódcą niepodległościowym Górnego Śląska, w II RP związanym z Chrześcijańską Demokracją. Po niekorzystnej dla Polaków interpretacji wyników plebiscytu, który w 1921 r. miał rozstrzygnąć o przynależności państwowej Górnego Śląska, stanął na czele III powstania śląskiego jako jego dyktator. W odrodzonej Polsce był m.in. posłem na Sejm i wicepremierem w rządzie Wincentego Witosa, a także przeciwnikiem politycznym Józefa Piłsudskiego.

W listopadzie 2014 r. Rady Miasta Stołecznego Warszawy podjęła uchwałę w sprawie wzniesienia w stolicy pomnika Wojciecha Korfantego. Wówczas zakładano, że inwestorem będzie instytucja państwowa – ówczesna Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa.

W marcu br. prezydenci: Warszawy, Hanna Gronkiewicz-Waltz, i Świętochłowic, Dawid Kostempski, podpisali porozumienie, zgodnie z którym wart ok. 1,3-1,5 mln zł pomnik mają współfinansować samorząd stolicy i samorządy śląskich miast – część z nich, a także Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia, już zadeklarowała kwoty od 50 do 100 tys. zł na ten cel. W sumie z regionu ma pochodzić ok. 1 mln zł na budowę pomnika, a samorząd Warszawy ma dać 300 tys. zł. Konkurs na projekt ma być ogłoszony 4 czerwca, później wyłoniony będzie wykonawca prac. Monument ma być gotowy w przyszłym roku, w setną rocznicę wybuchu I powstania śląskiego.

Pomysł, by to śląskie gminy współfinansowały budowę pomnika w stolicy, wzbudził sprzeciw części katowickich radnych, którzy przygotowali projekt apelu w tej sprawie, przyjęty w czwartek przez radę. Jeden z inicjatorów apelu, radny Michał Luty, argumentował podczas czwartkowej sesji, że ma on uświadomić decydentom, iż budowa pomnika Korfantego w Warszawie "nie może być oderwana od poczucia godności mieszkańców Górnego Śląska", a pomysł zbierania na ten cel środków w śląskich gminach "oburza zarówno autochtonicznych mieszkańców, jak i tych, którzy tu przyjechali i utożsamiają się z tą ziemią".

"Podjęcie jakiejkolwiek zbiórki zostanie na zawsze zapamiętane jako czyn uderzający w godność mieszkańców tej ziemi i w pamięć samego Korfantego" - mówił radny Luty.

Idei współfinansowania pomnika przez śląskie samorządy bronił natomiast obecny na katowickiej sesji prezydent Świętochłowic Dawid Kostempski, który mówił m.in., że kierowane do rządu wnioski władz Warszawy, a także wnioski śląskich samorządowców do ministerstwa kultury i wojewody śląskiego o sfinansowanie budowy pomnika przez państwo pozostały bez odpowiedzi.

"Niestety, ale obecny rząd nie chce tego pomnika sfinansować, nie zareagował na nasze apele, nie zareagował na impulsy, które wychodziły z naszych miast" - mówił Kostempski, oceniając, że finansowanie pomnika przez samorządy Warszawy i śląskich gmin to obecnie jedyne rozwiązanie, zaś ze strony Warszawy jest precedensem, że samorząd zamierza współfinansować pomnik. Nie zgodziła się z tym większość katowickich radnych.

„Niewykonanie uchwały (o budowie pomnika – PAP) z 2014 r. do tej pory powoduje, że dziś, w roku 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości, pojawiają się inicjatywy egoistyczne politycznie i godzące w pamięć Wojciecha Korfantego, z którym utożsamia się większość Ślązaków. Taką inicjatywą jest pomysł współfinansowania budowy pomnika z funduszy pozyskiwanych na Śląsku” – czytamy w przyjętym przez radnych apelu.

„Pomysł lansowany przez prezydentów Warszawy i Świętochłowic nie służy sprawie Śląska, nie służy sprawie Warszawy, jest szkodliwy dla Polski. Budzi wielkie oburzenie społeczności Górnego Śląska; jego absurdalność jest tak wielka, że aż budzi zdumienie, że mógł się pojawić. Czy ktoś wyobraża sobie zbieranie pieniędzy w gminach Ziemi Tarnowskiej na budowę w Warszawie pomnika Wincentego Witosa?” – napisano w uchwale katowickiej Rady Miasta.

Radni przypomnieli w apelu, że po odrzuceniu przez Polskę komunizmu w 1989 roku, Katowice wzniosły pomnik Wojciecha Korfantego, sprowadzono też z Chorwacji zamówiony jeszcze przed wojną pomnik Józefa Piłsudskiego – dziś pomniki te stoją blisko siebie, przypominając najważniejsze postacie zasłużone dla odrodzenia Polski.

„W Warszawie, stolicy Polski, wzniesiono pomniki Józefa Piłsudskiego, Romana Dmowskiego, Wincentego Witosa, Ignacego Paderewskiego - najważniejszych postaci odradzającej się po latach niewoli Polski. Mimo upływu prawie 30 lat nie zdołano uczcić w Warszawie, stolicy całego kraju, postaci Wojciecha Korfantego” - czytamy w apelu.

Katowiccy samorządowcy przypomnieli też, że Korfanty był autorem głośnego wystąpienia w pruskim Reichstagu (25 października 1918 r.), w którym zażądał przyłączenia do państwa polskiego wszystkich ziem polskich zaboru pruskiego oraz Górnego Śląska. Był też przywódcą III Powstania Śląskiego – człowiekiem, „któremu niepodległa Polska zawdzięcza włączenie części Górnego Śląska wraz z ogromnym potencjałem przemysłowym”, zaś Śląsk w okresie międzywojennym, wniósł wielki wkład w odbudowę Polski.

„Dziś żenujące targi o finansowanie budowy w Warszawie pomnika Wojciecha Korfantego odbierane są przez mieszkańców naszego regionu jako upokarzające, uderzają w poczucie godności. Nie sprzyja to postrzeganiu Polski przez Ślązaków jako kraju sprawiedliwego” – uznali w swoim apelu samorządowcy.

Ich zdaniem, likwidacja Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, która zgodnie z pierwotnymi założeniami miała wybudować pomnik, nie zmienia tego zapisu. „Państwo polskie zapewnia ciągłość instytucji i wyznacza sukcesorów w przypadku zmian strukturalnych. Dziś, mimo upływu trzech lat, uchwała Rady Miasta Stołecznego Warszawy nadal pozostaje niewykonana” – zauważają radni Katowic.

W przeprowadzanych na Górnym Śląsku plebiscytach i rankingach Korfanty zaliczany jest do najwybitniejszych Ślązaków i osób najbardziej zasłużonych dla tego regionu. Rok 2009, kiedy przypadła 70. rocznica jego śmierci, obchodzono w województwie jako Rok Korfantego.

Wojciech (właściwie Adalbert) Korfanty urodził 20 kwietnia 1873 r. w osadzie Sadzawka (obecnie Siemianowice Śląskie). W latach 1903-1912 i 1918 był posłem do Reichstagu oraz pruskiego Landtagu (1903-1918), gdzie reprezentował Koło Polskie. 25 października 1918 r. wystąpił w niemieckim parlamencie z żądaniem przyłączenia do państwa polskiego wszystkich polskich ziem zaboru pruskiego.

W latach 1918-1919 był członkiem Naczelnej Rady Ludowej stanowiącej rząd Wielkopolski podczas powstania, a w 1920 r., jako mianowany przez rząd polski komisarz plebiscytu na Górnym Śląsku, kierował całością przygotowań organizacyjnych, propagandowych i politycznych. W maju 1921 r., po przegranym przez Polskę plebiscycie, stanął na czele III Powstania Śląskiego, które przyniosło korzystniejszy dla Polski podział Śląska.

W odrodzonej Polsce w latach 1922-1930 Korfanty był posłem na Sejm z ramienia Chrześcijańskiej Demokracji. Od października do grudnia 1923 r. był m.in. wicepremierem w rządzie Wincentego Witosa i jego doradcą. Był wydawcą dzienników "Rzeczpospolita" i "Polonia". Będąc na emigracji został jednym z założycieli Frontu Morges, a później organizatorem i prezesem Stronnictwa Pracy powstałego z połączenia Chadecji i Narodowej Partii Robotniczej.

Korfanty spoczął w Katowicach. Jego pogrzeb, na który przyszło ok. 5 tys. osób, stał się manifestacją patriotyczną Ślązaków. (PAP)

autor: Marek Błoński, Mateusz Babak

mab/ mtb/ agz/