Zdzisław Lubomirski (1865-1943)
Urodził się 4 kwietnia 1865 r. w rodzinie książęcej w Niżnym Nowogrodzie, w którym rodzice przebywali na zesłaniu po powstaniu styczniowym.
Po ukończeniu Gimnazjum Św. Anny w Krakowie, studiował prawo na Uniwersytecie Jagiellońskim, uzyskując dyplom w 1887 r. Następnie prowadził studia uzupełniające w Grazu.
W 1893 r. przeniósł się do Królestwa Polskiego. Zamieszkał w Warszawie w rezydencji na Frascati oraz w swoim majątku Mała Wieś koło Grójca.
W 1904 r. został wiceprezesem, a w roku 1908 prezesem Warszawskiego Towarzystwa Dobroczynności oraz kuratorem Instytutu Oftalmicznego (okulistycznego), powstałego dzięki fundacji Lubomirskich.
W 1905 r. był współzałożycielem stronnictwa "Spójnia Narodowa". Współfinansował także działalność Towarzystwa Oświaty Narodowej.
Po wybuchu I wojny światowej zaangażował się w prace powstałego na początku sierpnia 1914 r. Komitetu Obywatelskiego m. Warszawy, zostając początkowo prezesem Sekcji Ogólnej.
W listopadzie 1914 r. wszedł w skład utworzonego w Warszawie Komitetu Narodowego Polskiego.
W sierpniu 1915 r. rosyjskie władze wycofując się z Warszawy przekazały mu zarząd stolicy. Niemcy po zajęciu miasta potwierdzili jego nominację na prezydenta.
W tym czasie pełnił on jednocześnie funkcję przewodniczącego Komitetu Obywatelskiego m. Warszawy, a także prezesa Centralnego Komitetu Obywatelskiego, do momentu jego rozwiązania przez Niemców we wrześniu 1915 r.
Stojąc na czele wspomnianych instytucji samorządowych organizował pomoc społeczną dla osób poszkodowanych w wyniku wojny, prowadził akcje porządkowe oraz zajmował się szkolnictwem, doprowadzając m.in. do przyjęcia w sierpniu 1915 r. przez Komitet Obywatelski uchwały o wprowadzeniu obowiązkowego powszechnego nauczania. Pełnił także inne funkcje społeczne, będąc m.in. prezesem Komitetu Towarzystwa Popierania Pracy Społecznej, powstałego w 1914 r. Polskiego Komitetu Pomocy Sanitarnej czy też prezesem utworzonego dwa lata później Wydziału Tymczasowej Samopomocy Ziemian.
Po powołaniu Tymczasowej Rady Stanu odmówił wejścia w jej skład i objęcia przewodnictwa. Podjął jednak z nią współpracę, wchodząc do Komisji Sejmowo-Konstytucyjnej.
Po wybuchu rewolucji lutowej w Rosji w 1917 r. podjął czynną współpracę z obozem aktywistów.
We wrześniu tego roku wystąpił z Międzypartyjnego Koła Politycznego, utworzonego w 1915 r. przez zwolenników KNP.
W październiku 1917 r. powołany został na członka Rady Regencyjnej Królestwa Polskiego, zasiadając w niej obok arcybiskupa Aleksandra Kakowskiego i Józefa Ostrowskiego.
Z jego inicjatywy 7 października 1918 r. Rada Regencyjna wydała orędzie zapowiadające utworzenie „niepodległego państwa obejmującego wszystkie ziemie polskie z dostępem do morza”.
10 listopada 1918 r. witał w Warszawie w imieniu Rady Regencyjnej uwolnionego z twierdzy magdeburskiej Józefa Piłsudskiego. Dzień później, razem z dwoma pozostałymi regentami, przekazał mu dowództwo nad wojskiem, a 14 listopada 1918 r. pełnię władzy państwowej.
Następnie na pewien czas wycofał się z życia politycznego.
Podczas zamachu majowego podjął próbę mediacji pomiędzy stronami konfliktu.
W latach 1928-1935 był senatorem z ramienia Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem (BBWR), natomiast od 1935 r. do 1938 r. zasiadał w Senacie z nominacji Prezydenta RP.
Dodatkowo w latach 1931-1935 pełnił funkcję prezesa Naczelnej Rady Organizacji Ziemiańskich.
W czasie obrony Warszawy we wrześniu 1939 r. działał w Komitecie Obywatelskim, którym kierował prezydent Stefan Starzyński.
W listopadzie 1942 r. został aresztowany przez gestapo. Zwolniono go po dwóch miesiącach skrajnie wycieńczonego.
Zmarł 31 lipca 1943 r. w Małej Wsi koło Grójca. Pochowany został na cmentarzu w Belsku. (PAP)
mjs
Copyright
Wszelkie materiały (w szczególności depesze agencyjne, zdjęcia, grafiki, filmy) zamieszczone w niniejszym Portalu chronione są przepisami ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych. Materiały te mogą być wykorzystywane wyłącznie na postawie stosownych umów licencyjnych. Jakiekolwiek ich wykorzystywanie przez użytkowników Portalu, poza przewidzianymi przez przepisy prawa wyjątkami, w szczególności dozwolonym użytkiem osobistym, bez ważnej umowy licencyjnej jest zabronione.
