Wydarzenia

55 lat temu, 31 października 1965 r., zmarł ppłk Jan Kowalewski, jeden z największych kryptografów w dziejach polskiego wywiadu. Był współautorem polskich zwycięstw w Bitwie Warszawskiej i Operacji Niemeńskiej. Stanowił wzór dla kolejnego pokolenia polskich specjalistów, którzy złamali Enigmę. W ubiegłym roku Senat RP ustanowił 2020 r. Rokiem Jana Kowalewskiego jako „uhonorowanie jego zasług, a tym samym osiągnięć polskiej nauki i myśli technicznej”.

100 lat temu, 27 października 1920 r., Konferencja Ambasadorów przy Lidze Narodów powołała Wolne Miasto Gdańsk. Formalnie niezależne i neutralne, od początku było narzędziem niemieckiej polityki wymierzonej w Polskę i miejscowych Polaków. Żądanie jego powrotu do Rzeszy było jednym z pretekstów do rozpętania II wojny światowej.

Odsłonięto mural poświęcony ppłk Janowi Kowalewskiemu, łodzianinowi, wybitnemu kryptologowi, twórcy wojskowego tzw. radiowywiadu. To m.in. dzięki niemu Polacy wygrali Bitwę Warszawską, bo złamał bolszewickie szyfry, co pomogło przewidzieć ruchy wroga.

Tymczasowy Rząd Litwy Środkowej proponuje Litwinom polubowne rozwiązanie powstałych napięć. W efekcie rząd w Kownie powołuje nowe roczniki do armii i ściąga ochotników niemieckich i bolszewickich. 27 października Konferencja Ambasadorów przy Lidze Narodów ustanawia Gdańsk Wolnym Miastem, nadając mu specjalny status prawny, podlegający międzynarodowej i polskiej kurateli.

150 lat temu, 23 października 1870 r., na zamku w szwajcarskim Rapperswilu rozpoczęło działalność Muzeum Narodowe Polskie. Miejsce to szybko stało się centrum polskiego życia naukowego, społecznego i politycznego na emigracji. Dziś grozi mu likwidacja.

16 października w Wilnie odbywa się pierwsze uroczyste posiedzenie Tymczasowej Komisji Rządzącej Litwy Środkowej; do zebranych przemawia gen. Lucjan Żeligowski. 18 października wstrzymane zostają działania wojenne na całym froncie polsko-sowieckim. Określony zostaje wstępny przebieg granicy od Dźwiny do Dniestru. 

Biuro Programu „Niepodległa” podaje wyniki konkursu literackiego „1920” zorganizowanego z okazji setnej rocznicy wojny polsko-bolszewickiej. Dziesięć zwycięskich opowiadań zostanie wydrukowanych.

100 lat temu, 15 października 1920 r., do Mińska na Białorusi wkroczyli polscy żołnierze. Zajęcie miasta było ostatnim epizodem wojny z bolszewikami przed wejściem w życie zawieszenia broni oraz jedną z ostatnich prób realizacji idei federacyjnej.

85 lat temu, 14 października 1935 r., prezydent RP Ignacy Mościcki zaprzysiągł rząd Mariana Zyndrama-Kościałkowskiego. Okoliczności jego powstania przyspieszyły rozpad BBWR i ukształtowanie się nowych podziałów sceny politycznej. Funkcjonujący przez siedem miesięcy gabinet dążył do wyjścia z wielkiego kryzysu gospodarczego.

Latem tego roku pierwsi turyści i mieszkańcy będą mogli odwiedzić Centrum Szyfrów Enigma w Poznaniu. Nowoczesna placówka ma popularyzować i przybliżać sekrety kryptologii, a także przypominać o dokonaniach związanych z miastem matematyków.