Artykuły

110 lat temu, 26 września 1908 r., przeprowadzono akcję pod Bezdanami. W napadzie na rosyjski pociąg wzięli udział najwybitniejsi członkowie Organizacji Bojowej PPS: uczestniczyło w niej czterech późniejszych premierów Polski, w tym Józef Piłsudski, który dowodził nią osobiście.

25 lat temu sprowadzone ze Szwajcarii prochy prezydenta Ignacego Mościckiego i jego małżonki zostały złożone w krypcie archikatedry warszawskiej. Mościcki – prezydent RP w latach 1926–1939 – jako głowa państwa realizował linię polityczną Piłsudskiego. „Nie był politykiem w znaczeniu charakterologicznym. Nigdy nie patrzył na sprawy kraju w sposób całościowy, głównie interesowały go kwestie gospodarcze, i to traktowane bardzo technicznie” – mówił PAP prof. Andrzej Chojnowski.

215 lat temu, 13 września 1803 r., urodził się Maurycy Mochnacki. I choć zmarł trzydzieści lat później, zdążył zostać jednym z najbardziej znaczących publicystów swojej epoki, wybitnym analitykiem polskich zrywów niepodległościowych.

W końcu stycznia roku 1919 Piłsudski stanął w obliczu dylematu: czy oczekiwać bolszewików nad Niemnem i Bugiem, czy też wyjść im naprzeciw z kilkoma batalionami i szwadronami. Zdecydował się na walkę zaczepną. Gdyby w lutym 1919 r. Naczelny Wódz nie podjął tej decyzji, pełen luk polski front mógłby się załamać pod pierwszym uderzeniem. Armia Czerwona znalazłaby się na ziemiach Królestwa już zimą roku 1919.

14 sierpnia 1920 r. armia polska uderzyła z północy, dwa dni później z południa. Kolejnego dnia bolszewicka Rosja w popłochu wycofywała się z przedpola Warszawy w kierunku Prus Wschodnich. Tak rozegrała się bitwa zaliczana dziś do pierwszej dwudziestki przełomowych batalii w dziejach świata. Nie bez powodu nazywana Cudem nad Wisłą.

155 lat temu, 8 sierpnia 1863 r., pod niewielką wioską Żyrzyn na Lubelszczyźnie doszło do największego zwycięstwa polskich powstańców nad Rosjanami. Oddział pięciuset żołnierzy carskich został całkowicie rozbity, a w ręce Polaków wpadł skarb o wartości 200 tys. rubli.

Sto lat temu, 27 lipca 1918 r., decyzją Zarządu Biskupów Królestwa Polskiego powołano w Lublinie uniwersytet. Początkowo działał jako Uniwersytet Lubelski i dopiero po dziesięciu latach do nazwy dołączono przymiotnik Katolicki.

90 lat temu, 10 lipca 1928 r., we francuskiej stoczni Blainville odbyły się chrzest i zwodowanie pierwszego nowoczesnego okrętu Polskiej Marynarki Wojennej. Niszczycielowi nadano imię „Wicher”. Okręt był symbolem polskich dążeń do rozwijania potencjału morskiego i utrwalania praw do Bałtyku.

90 lat temu, 27 czerwca 1928 r., Józef Piłsudski złożył dymisję ze stanowiska premiera. Kilkunastomiesięczny okres sprawowania przez niego tej funkcji jest jednym z najmniej pamiętanych w jego biografii politycznej. Miał on jednak duże znaczenie dla budowy systemu rządów sanacji.

110 lat temu, 17 czerwca 1908 r., powstał Związek Walki Czynnej. Druga, po Organizacji Bojowej PPS, formacja paramilitarna Józefa Piłsudskiego. Z niej właśnie wyszły kadry Legionów Polskich, później zaś sił zbrojnych II RP.