Wywiady

Piłsudski przeszedł do historii jako zwycięzca, ale mówi się, że zwycięstwo przede wszystkim ma wielu ojców i tak rzeczywiście w tym momencie było - powiedział o Bitwie Warszawskiej 1920 roku prof. Wojciech Roszkowski z Instytutu Studiów Politycznych PAN.

Wkładem gen. Bolesława Wieniawy-Długoszowskiego w dzieje Polski było to, że należał do grona twórców esprit de corps Wojska Polskiego, czyli ducha armii – mówi PAP prof. Mariusz Wołos, historyk z Instytutu Historii PAN oraz Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN w Krakowie. 75 lat temu, 1 lipca 1942 r. w Nowym Jorku samobójstwo popełnił jeden z legendarnych oficerów Wojska Polskiego generał Bolesław Wieniawa Długoszowski.

Piłsudski odwołując się do Słowackiego uważał, że bez marzeń niemożliwe jest realizowanie wielkich celów. Takim marzeniem było doprowadzenie do niepodległości Polski, traktowane przez dużą część społeczeństwa jako fanaberia. Racjonalizm Piłsudskiego zawsze wspierał się na myśleniu romantycznym - mówi prof. Andrzej Chojnowski z Instytutu Historycznego UW.

Tuż po zamachu w Sarajewie, przywiązywano do tego wydarzenia małą wagę. Uważano, że może się z tego zrodzić co najwyżej konflikt lokalny, powiedziała w rozmowie z PAP historyk prof. Urszula Oettingen z Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach.

Instytut Pamięci Narodowej jest podporządkowany jedynie prawdzie historycznej; chce łączyć, a nie dzielić Polaków - mówi w wywiadzie dla PAP prezes IPN Jarosław Szarek. Podkreśla też, że obecnie priorytetem jest godne uczczenie 100-lecia niepodległości Polski.

Gen. Żeligowski był żołnierzem i zasadą jego działań było wykonywanie rozkazów. Wydaje się jednak, że później był rozczarowany, ponieważ wierzył, że dojdzie do stworzenia federacji, a nie inkorporacji Litwy Środkowej – mówi dr Dariusz Fabiusz, autor biografii „Generał Lucjan Żeligowski (1865-1947). Działalność wojskowa i polityczna”.

Perspektywa stworzenia Armii Polskiej we Francji otworzyła się dopiero po zmianach w polityce rosyjskiej – mówi dr hab. Piotr Szlanta z IH UW. 100 lat temu, 4 czerwca 1917 r., Armia Polska została powołana dekretem prezydenta Francji Raymonda Poincarégo. Armia francuska potrzebowała rezerw ludzkich, których brakowało po trzech latach wojny.

Koncepcja federacyjna Józefa Piłsudskiego nigdy nie umarła do końca. Sprowadzała się ona do „rozprucia Rosji po szwach narodowościowych" – mówi PAP prof. Mariusz Wołos, historyk z Instytutu Historii PAN oraz Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN w Krakowie.

Polską opłatą za odrodzenie w ramach Austro-Węgier miała być nie tylko krew przelewana przez Polaków w austriackim mundurze, ale także w legionowym – mówi PAP historyk prof. Tomasz Nałęcz, doradca prezydenta RP. Jak mówi, Legiony stanowiły część armii austriackiej, ale z ducha było to polskie wojsko.

Rewolucja, która wybuchła w 1917 roku, zniszczyła Rosję jako zjawisko kulturowe, współczesna Rosja jest pod względem prawnym kontynuatorką ZSRR, a stosunek do dziedzictwa historii - Rosji lub ZSRR - nadal dzieli społeczeństwo - mówi PAP historyk Andriej Zubow.